Op 17 oktober, de internationale dag tegen armoede, was er veel aandacht voor het bestrijden van armoede en bestaansonzekerheid. Wat echter vaak onderbelicht blijft, is dat armoede een lucratieve industrie vormt voor sommige partijen. Er wordt in Nederland jaarlijks maar liefst 17 miljard euro besteed om slechts 4 miljard euro aan schulden te innen. Deze "schuldenindustrie" zorgt niet alleen voor financiële problemen, maar brengt ook stress, angst en depressie met zich mee, wat weer leidt tot lichamelijke klachten zoals hoge bloeddruk, hart- en vaatziekten en slaapproblemen. De schuldenproblematiek heeft daardoor niet alleen financiële, maar ook ernstige gevolgen voor het welzijn en de gezondheid van individuen en gezinnen.

Kinderen van ouders met schulden hebben daarnaast een groter risico op sociaal-emotionele problemen, slechtere schoolprestaties en beperkte toekomstmogelijkheden. Hierdoor neemt de kans toe dat armoede en schulden van generatie op generatie worden doorgegeven, wat de vicieuze cirkel van armoede versterkt. Het simpelweg oplossen van problematische schulden zou op de lange termijn mogelijk minder kosten voor de overheid dan deze schulden te laten voortbestaan. Hoewel schuldaflossing op korte termijn een investering vraagt, kan het op lange termijn leiden tot een afname van de druk op sociale voorzieningen en zorgkosten, terwijl het bijdraagt aan een gezondere, financieel stabielere en productievere bevolking. Onderzoek toont aan dat het aflossen van één euro schuld een maatschappelijk rendement kan opleveren van 2 tot 5 euro, afhankelijk van de situatie en doelgroep.

Op 22 oktober ging FNV Rotterdam hierover in gesprek met maatschappelijke organisaties, politieke partijen en de lokale overheid. Vertegenwoordigers uit diverse organisaties en ervaringsdeskundigen kwamen aan het woord:

Annemarieke van Egeraat (Warm Rotterdam) introduceerde het landelijke keurmerk Geldzorgenbewuste Organisatie, dat organisaties motiveert en stimuleert om een geldzorgenbewuste en mensgerichte aanpak te hanteren. Het keurmerk heeft als doel verdere escalatie van de schulden in de schuldenketen te voorkomen. Door doelen als "nul uithuisplaatsingen" en "geen gerechtelijke stappen" te bevorderen, wil het keurmerk bijdragen aan duurzame oplossingen.

Kitty Jong (FNV) legde uit hoe de vakbond zich inzet om de positie van financieel kwetsbare groepen te verbeteren. Ze wees erop dat de overheid vaak de grootste schuldeiser is en dat structurele bezuinigingen op sociale advocatuur kwetsbare groepen zwaar treffen. Ze stelde dat het sociale minimum en het minimumloon niet voldoen aan een leefbaar inkomen, en bepleitte dat de overheid extra kwetsbare groepen, zoals gezinnen met kinderen, niet mag sanctioneren.

Manfred Lukkezen (Humanitas) presenteerde schokkende cijfers over de schuldenproblematiek: meer dan 1,5 miljoen Nederlanders kampen met ernstige schulden, wat bijdraagt aan een vicieuze cirkel van stress en uitsluiting. En over hun ruggen wordt nog eens flink geld verdient. De winstmarge van incassobureaus was in 2024 maar liefst 46%! Met hun project Get a Grip richt Humanitas zich op jongeren vanaf 16 jaar, om hen bewust en vaardig te maken in geldbeheer. Lukkezen riep het publiek op om de petitie Stop de Schuldenindustrie te steunen.

Vanessa Umboh (Stem zonder Gezicht) gaf een persoonlijke inkijk in de dagelijkse realiteit van armoede, waarin leven van 28 euro per week en constant moeten overleven zorgt voor verlammende stress. Armoede zorgt er voor dat je als ouder niet meer voor talentontwikkeling van je kinderen kan zorgen. "Het zuigt alles weg. Alle levensenergie".

Philip Helmer (Financieel Paspoort) benadrukte dat schulden vaak nodeloos oplopen door te late signalering en trage hulpverlening. Helmer pleitte voor een toegankelijk schuldenregister waarin schuldeisers schulden en afbetalingsregelingen vastleggen, met alleen toegang voor de schuldenaar. In combinatie met een Financieel Paspoort zou dit mensen in staat stellen hun financiële situatie beter te overzien en verantwoord om te gaan met betalingsverplichtingen.

Vanuit de zaal kwam meermalen het advies jongeren al vroeg op school te leren omgaan met geld. De jeugd heeft te weinig kijk op hun financiële huishouding, bestedingsgewoonten, verleidingen en frauderisico’s.

Chantal Hagen (Gemeente Rotterdam) vertelde hoe de afdeling Grip op Geldzaken schuldenproblematiek aanpakt via vroegsignalering, schuldbemiddeling en planmatige begeleiding. Grip op Geldzaken wordt binnenkort samengevoegd met de Kredietbank Rotterdam tot Het Geldplein, een centraal punt waar Rotterdammers terechtkunnen voor financiële ondersteuning.

Na de oproep  "Wat gaan we doen" kwamen meer ideeën om schulden te beperken en de schuldenindustrie aan te pakken:

• Petitie Humanitas: Teken de petitie Stop de Schuldenindustrie via Humanitas online.
• Lesprogramma’s voor jongeren: Betrek scholen via stichting LEF (Leven &Financiën) om jongeren voorlichting te geven over geldbeheer.
• Petitie FNV: Teken de volkspetitie Stop de Postcode Loterij van de FNV voor een rechtvaardiger beleid in elke gemeente via https://www.fnv.nl/petities/petitie-stop-de-postcodeloterij#/
• Actietrainingen organiseren en stimuleren, evenals de mogelijkheden van landelijke acties zoals een vrijwilligerstaking.
• Wijkgericht sociaal werk versterken: Biedt meer sociaal werk en begeleiding in de wijken.
• Schaamlijst voor bedrijven die verdienen aan armoede en bijdragen aan de schuldenindustrie.
• Breng humor in je acties, blokkeer bijvoorbeeld de Miljonair Fair
• Kostenbewustzijn: Roep consumenten op om hoge kosten van incasso en bewindvoerderskantoren te melden via Meldpunt Bewindvoering https://www.meldpuntbewindvoering.nl/
• Start een belangenvereniging voor mensen met schulden (PvdA)

Deze avond heeft laten zien dat samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, politieke partijen en de gemeente essentieel is om een einde te maken aan het verdienen aan armoede.

Maar tot een concreet plan van aanpak voor samenwerking is het helaas niet gekomen. Daarom overwegen we om nogmaals een bijeenkomst over de aanpak van de schuldenindustrie te organiseren , dit keer met het accent op een gezamenlijk actieplan.

Namens lokaal FNV Rotterdam bedanken we iedereen voor hun aanwezigheid en betrokkenheid en hopen we dat dit gesprek leidt tot concrete acties voor een schuldenvrije toekomst.